Koronavirüs insanlarda solunum yolu hastalıklarına neden olabilen bir virüs ailesidir. Virüsün yüzeyindeki birçok taç benzeri sivri uçtan, “korona” adını alıyorlar. Yeni koronavirüs türü olan COVID-19 ilk olarak Aralık 2019’da Çin’in Wuhan şehrinde bildirildi. Virüs o zamandan beri tüm kıtalara yayıldı (Antarktika hariç).
Yeni koronavirüs (COVID-19) kişiden kişiye nasıl yayılır?
COVID-19 muhtemelen soğuk algınlığı gibi diğer insan koronavirüslerin yayıldığı gibi yayılır.
- Virüs havaya karıştığında ve enfekte bir kişi öksürdüğünde, hapşırdığında veya birisi yakınınızda konuştuğunda solunum damlacıkları ile yayılır. Bunun COVID-19’un yayılmasının ana yolu olduğu düşünülmektedir.
- Enfekte bir kişiyle yakın temastan (dokunma, el sallayarak).
- Virüsün üzerine düştüğü yüzeylere dokunarak, ellerinizi yıkamadan önce gözlerinize, ağzınıza veya burnunuza dokunarak.
COVID-19 vücudunuza ağzınızdan, burnunuzdan veya gözlerinizden girer (doğrudan havadaki damlacıklardan veya virüsün ellerinizden yüzünüze geçmesi ile). Virüs, boğazınızın arkasındaki burun pasajlarınızın ve mukoza zarınızın arkasına gider. Oradaki hücrelere yapışır, çoğalmaya başlar ve akciğer dokusuna geçer. Oradan, virüs diğer vücut dokularına yayılabilir.
Bilim adamlarının COVID-19 olan ancak henüz semptom göstermeyen kişiler tarafından enfekte olmuş kişilerde COVID-19 vakaları gördüğünü bilmek önemlidir. Bu nedenle birçok hükümet salgın alanlarından dönen insanlar için 14 günlük bir izolasyon süresi şart koşuyor. Hükümetler, sağlık kuruluşları, araştırmacılar ve sağlık hizmeti sağlayıcıları, bu virüsün hem küresel olarak hem de bireyden bireye yayılmasını sınırlayan politikalar ve prosedürler geliştirmek için birlikte çalışıyorlar.
COVID-19’un bulaşma riski en fazla olanlar kimlerdir?
COVID-19 ile bulaşma riski en yüksek olan kişiler:
- Devam eden aktif yayılım ile herhangi bir bölgede yaşayan veya yakın zamanda seyahat eden insanlar.
- Laboratuvarı tarafından onaylanmış veya COVID-19 virüsü şüphesi olan bir kişiyle yakın temasta bulunan kişiler.
- Önceden mevcut tıbbi durumları veya zayıf bir bağışıklık sistemi olan 60 yaşın üzerindeki insanlar.
Bir COVID-19 enfeksiyonu geçirirsem, tekrar enfekte olabilir miyim?
Yapılan çalışmalar, “COVID-19’a karşı bağışıklık tepkisinin henüz anlaşılmadığını” gösteriyor. Bu yeni bir koronavirüs türü olduğundan, bilim adamları hala virüs hakkında bilgi topluyor ve araştırma yapıyorlar, bu yüzden bunu bilebilmek henüz mümkün değil.
Yeni koronavirüs (COVID-19) enfeksiyonunun belirtileri nelerdir
COVID-19 virüsü doğrulanmış enfeksiyonu olan hastalarda görülen belirtiler:
- Ateş (her zaman mevcut değil).
- Nefes almada zorluk / Nefes darlığı.
- Öksürük.
COVID-19’un diğer olası belirtileri :
- Boğaz ağrısı.
- Vücut ağrıları.
- Yorgunluk
Semptomların şiddeti çok hafif ila şiddetli arasında değişebilir. Hastaların yaklaşık 80’inde COVID-19 sadece hafif semptomlara neden olur.
COVID-19 belirtileri ne kadar sürede ortaya çıkar?
COVID-19 semptomları, virüse maruz kaldıktan sonraki 2 ila 14 gün içinde ortaya çıkar.
COVID-19 nasıl teşhis edilir?
COVID-19 tanısı bir laboratuvar testi ile konur. Doktorunuz boğaz sürüntünüzün bir örneğini alarak laboratuvara gönderir.
Koronavirüs (COVID-19) için ne zaman test edilmeliyim?
Aşağıdaki durumlarda sağlık uzmanınızı arayın:
- Ateş ile birlikte halsizlik, öksürük veya nefes almakta zorluk çekiyor
- COVID-19 olduğu bilinen veya şüphelenilen bir kişi ile yakın temasta bulunmuş iseniz.
- Devam eden aktif yayılımın olduğu veya seyahat uyarılarının bulunduğu bir bölgede yaşıyor veya yakın zamanda seyahat etmiş iseniz.
COVID-19 nasıl tedavi edilir?
COVID-19’u tedavi etmenin mevcut yolları arasında destek yöntemleri (örn. Dinlenme, bol sıvı almak, ateş kontrolü) ve soğuk algınlığı gibi diğer koronavirüsleri tedavi etmek için kullanılan önleyici tedbirlerin kullanılması yer alır.
Şu anda, COVID-19’un spesifik bir tedavisi yoktur. İnsanlarda aşı geliştirilmesinin aylarca süren birkaç aşamasıvardır. Bilim adamları önce aşının güvenli olduğundan emin olur, daha sonra üretim başlamadan önce en etkili dozu belirler. Tipik aşı geliştirme süresi 12 ila 18 aydır, ancak bilim adamları (tüm dünyada çalışanlar) bu zaman diliminin kısalması konusunda ellerinden geleni yapmaktadırlar.
COVID-19’u tedavi etmek için özel olarak onaylanmış hiçbir ilaç yoktur. ABD’de halihazırda diğer tıbbi durumlar için onaylanmış bazı ilaçlar – deneme olarak – COVID-19 enfekte hastalara verilmeye başlanmaktadır. Bu ilaçlar arasında hidroksikolorokin (sıtma, lupus ve artrit tedavisi için onaylı) klorokin (sıtma tedavisi için onaylı) ve antibiyotik azitromisin bulunur.
Yeni koronavirüs (COVID-19) bulaşmasını nasıl önleyebilirim?
Şu anda, COVID-19 bulaşmasını önlemek için en iyi yol, soğuk algınlığı veya grip gibi diğer virüslerin bulaşmasını önlemek için atmanız gereken adımların bazılarını takip etmektir.
- Ellerinizi en az 20 saniye yıkayın – özellikle yemek yemeden ve yemek hazırlamadan önce, banyoyu kullandıktan sonra, burnunuzu sildikten sonra ve soğuk algınlığı olan biriyle temasa geçtikten sonra.
- Virüslerin elinizden yayılmasını önlemek için gözlerinize, burnunuza ve ağzınıza dokunmaktan kaçının.
- Hapşırırken veya öksürürken ağzınızı ve burnunuzu bir mendille örtün veya kolunuzla kapatarak öksürün. Mendili çöp kutusuna atın. Sonra ellerinizi yıkayın. Asla elinize öksürmeyin veya hapşırmayın!
- Öksürük, soğuk algınlığı veya hasta olanlarla yakın temastan (5 metre) kaçının. Hastaysanız evde kalın.
- Hastalığa yatkınsanız veya zayıf bir bağışıklık sisteminiz varsa, kalabalık insan gruplarından uzak durun. Özellikle salgınlar sırasında sağlık otoritelerinizin talimatlarına uyun.
- Sık kullanılan yüzeyleri (kapı tokmağı ve tezgah üstü gibi) virüs öldürücü bir dezenfektanla temizleyin.
- Sabun ve su yoksa, en az 60 alkol içeren el dezenfektanları kullanın.
- El sıkışmak yerine dostça bir jestle insanları selamlayın.
- Uykunuzu yeterince alın, sağlıklı bir diyet yapın, bol miktarda sıvı tüketin ve mümkünse egzersiz yapın. Bu adımlar bağışıklık sisteminizi güçlendirecek ve enfeksiyonlarla daha kolay mücadele etmenizi sağlayacaktır.
Yüz maskesi takmalı mıyım? Yüz maskesi COVID-19 bulaşmasını önlemeye yardımcı olur mu?
Maskeler, aktif olarak hasta olan veya COVID-19 olan birisine bakan insanlar tarafından giyildiğinde COVID-19’un yayılmasını önlemeye yardımcı olur. Şu anda, Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri, sağlıklıysanız maske takmanızı önermiyor. Hasta değilseniz ve semptomlarınız yoksa, yukarıda listelenen önleyici ipuçlarını (el yıkama, öksürük görgü kuralları vb.) takip etmek en iyi korunma yoludur.
COVID-19 ne kadar ölümcül?
Şimdiye kadar, sağlık görevlileri yeni koronavirüs COVID-19’un neden olduğu hafif ila orta derecede şiddetli enfeksiyonlar ile karşılaştılar. Diğer koronavirüs salgınlarına kıyasla COVID-19’dan ölüm oranı bu noktada düşük kalmaktadır. SARS salgını nedeniyle ölüm oranı, dünya çapında bu virüse yakalanmış yaklaşık 8.000 kişinin yaklaşık 10’u idi. Bildirilen yaklaşık 2.500 vakada MERS salgınından ölüm oranı yaklaşık 35’tir. Şimdiye kadar, COVID-19 virüsünden ölüm oranı yaklaşık 3. Ancak, bu değişebilir. Bilim adamları bu virüs hakkında nasıl yayıldığını, ne kadar hızlı yayıldığını, ne kadar ciddi bir hastalığa neden olduğunu ve nasıl tedavi edilebileceğini öğrenmeye devam ediyor.
Kaç kişiye COVID-19 bulaşmıştır?
Enfekte olan kişi sayısı günlük olarak değişir. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ve Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri dahil olmak üzere bu bilgileri toplayan kuruluşlar, bu salgın hakkında bilgi toplamaktadır ve sürekli olarak daha fazla bilgi edinmektedir. Bu yazı itibariyle, dünyada (bunların 83.000’den fazlası Çin’de ve çevresindeki batı pasifik ülkelerinde) 600.000’den fazla insan enfekte oldu. 25.000’den fazla insan öldü. Tüm kıtalardaki (Antartica hariç) yaklaşık 175 ülke ve bölge COVID-19 vakalarını bildirmiştir. Şu ana kadar ülkemizde, 7400’den fazla insanımız enfekte oldu ve 108 ölüm gerçekleşti (28 Mart 2020 itibarı ile).