Koroner arter hastalığının (KAH) ilaçlar, stent veya baypas ameliyatı gibi prosedürlerle tedavi edilebilir. En iyi tedavi seçeneğine karar vermek oldukça incelikli bir konudur çünkü her yaklaşımın riskleri ve faydaları vardır.
Stent mi? By-Pass mı?
Bu aslında doktorunuzun vermesi gereken bir karar, kalbi besleyen koroner arterlerinizi görüntülemek için yapılan anjiografi sonrası uluslararası rehberlere göre hastaların koroner damarlarında kritik darlık var ise stent ya da by-pass ameliyatı olması için bilgilendirilirler. Bazen hastaya “eğer ameliyat olmak istemezsen senin damarlarını stent ile açarız” denilebilmektedir. Bu durumda hastanın kafası karışmakla birlikte daha kolay seçenek gibi görünen stent ile tedavi hastalara daha cazip gelmektedir. Böyle bir durumda seçeneklerinizi anlamak ve bilgi sahibi olmak önemlidir.
“İkinci bir görüş alın”
Anjiyoplasti ve stent
Bu yöntem ile üçük bir katater kasık veya koldaki bir kan damarına yerleştirilir ve kalbe doğru ilerletilir. Darlık gelişen koroner damar içerisine ulaşan stentli balon burada şişirildiğinde, damarda kan akışını kısıtlayan kolesterol dolu plağı düzleştirir. Balon söndürüldüğünde ve çıkarıldığında, arteri açmak için stent geride kalır. Buna stentli balon anjioplasti denir.
Bypass Ameliyatı (CABG)
Koroner arter hastalığı (KAH), kalbin pompalayabilmesi için kalp kaslarına kan sağlayan atar damarlar olan koroner arterlerin bir hastalığıdır. Tıbbi tedaviler arasında kan sulandırıcılar, kolesterol düşürücüler, antihipertansifler ve kalp hastalığını tedavi etmeye yardımcı diğer ilaçlar yer alır. Ancak çoğu zaman bunlar KAH’nı tedavi etmek için yeterli değildir.
Bu durumlarda, hastalıklı kan damarlarının cerrahi olarak onarılması gerekebilir. Koroner arter hastalığı belirtileri olan kişiler ve hatta belirti yaşamayanlar için by-pass ameliyatı, stent ve tıbbi tedaviye kıyasla ölüm riskini azaltır.
Koroner arter baypas ameliyatı sırasında, tıkanmış atardamarın etrafındaki kanı yeniden yönlendirmek için vücudun başka bir yerinden alınan bir atardamar veya toplardamar dikilir.
Günümüzde bypass ameliyatı, ya göğsün açılmasına dayanan bir açık kalp prosedürü olarak ya da birkaç küçük insizyon gerektiren minimal invaziv (kapalı baypas, meme altı baypas) teknikler kullanılarak gerçekleştirilir. Yöntem ne olursa olsun hastanede yatış gerektiren bir prosedürdür, yani iyileşmek için hastanede biraz zaman harcamanız gerekecek.
Bu tekniklerin amacı, kanın tıkalı olan damarın önüne akması için yeni yollar oluşturarak, kalp atardamarlarındaki engelleri veya tıkanıklıkları ortadan kaldırmaktır. Bu, kalp kaslarının yeterli besin ve oksijen almasını sağlar.
Cerrahlar, vücudun diğer bölgelerinden, tipik olarak bacak, kol veya göğüsten sağlıklı damarlar alır ve dolaşımı yeniden yönlendirmek için bunları sorunlu artere (veya arterlere) bağlar.
Bypass ameliyatı, acil kalp krizi veya kalp durması vakalarında, daha ciddi KAH vakalarında ve ayrıca koroner arter darlığı diğer tedavilere rağmen devam ettiğinde uygulanan bir yöntemdir.
Stent mi, by-pass mı daha iyi?
Bunun seçimi anjioyu yapan kardiyoloji doktorunuz tarafından birtakım faktörlere bağlı olarak size aktarılacaktır. Böyle bir durumda lusal ve uluslararası rehberlerler kullanılarak, sizin için en doğru tedavi yönteminin hangisi olacağına karar verilir. Bunun için;
- Hastanın yaşı,
- Kalbin kasılma kuvveti,
- Şeker hastalığı olup olmadığı
- Böbrek fonksiyonları, diyaliz hastası mı
- Şah damarı hastalıkları,
- Astım hastalığı
- Koroner hastalığınızın ciddiyeti
- Kaç tane damarın onarılması gerekiyor
- Diğer hastalıkların varlığı/geçmişi (diyabet, aritmiler veya önceki kalp krizleri gibi)
- Daha önce ilaç tedavisi yada stent denenmiş olup olmadığı
gibi ek hastalıklar göz önünde bulundurulur. Ayrıca koroner damarlarınızın hangisinde ve kaç tanesinde darlık var, bu darlığın uzunluğu, bögesi ve ne kadar dar olduğu gibi faktörler bu kararın verilmesinde etkili olur. Görüldüğü üzere bir çok faktör bu kararın verilmesinde etkilidir. Sonuç olarak stent daha iyidir ya da by-pass daha iyidir demek bu faktörleri hesaba katmadan söylenemez. Her hasta için farklılık gösterebilir.
En iyi tedavi seçeneği net olmadığında, tedavi planınızın tüm branş doktorları tarafından tartışılabilmesi için konsey dediğimiz toplantı düzenlenebilir.
Stent uygulaması avantajları, dezavantajları
- Acil durumlarda genellikle bypass yerine stent tercih edilir. Tıkanmış arteri açmanın hızlı bir yolu olduğu için anjiyoplasti hayat kurtarıcı bir müdahale olabilir.
- Prosedür minimal invaziv olduğundan, anjiyoplasti sonrası iyileşme süreci tipik olarak bir bypass amelitatından sonraki kadar zorlayıcı değildir.
- Bununla birlikte, yüksek riskli bir prosedür olarak kabul edilir. Nadiren şiddetli kanama gibi beklenmeyen bir komplikasyon ortaya çıkabilir ve işlemin hızla açık cerrahiye dönüştürülmesi gerekebilir.
- Acil durumlar için tercih edilir
- Tüm koroner arter hastalıklarında uygun değildir
Bypass ameliyatının avantajları, dezavantajları
- Daha invaziv bir yöntemdir
- Daha ağır hastalar için tercih edilir
- Daha eksiksiz bir şekilde damarlarınız tedavi edilir
- Hayatta kalma oranları stent işlemine göre daha yüksektir
Koroner arter hastalığınız şiddetli ise açık cerrahi prosedür önerilebilir. Örneğin, üç damar hastalığı olan kişilerde daha iyi uzun vadeli sonuçlar verdiği bilinir. Daha invaziv bir yöntem olması ve hastanede kalış süresinin uzun olması ve açık kalp ameliyatını gerektirmesi nedeni ile hastalar bu tedavi yönteminden haklı olarak çok çekinmektedirler.
Ancak, son yıllarda geliştirilen minimal invaziv teknikler ile (kapalı by-pass, koltuk altı by-pass, meme altı by-pass) hastane kalış süresi kısalmakta ve ayrıca göğüs kemiği kesilmediği için çok daha kısa sürede hastalar günlük hayatına devam edebilmektedir.
By-pass ameliyatı gerektiren bazı durumlar vardır. Bir kan damarı aşırı derecede hastalıklı olduğunda veya arter anatomisi alışılmadık şekilde karmaşıksa, anjiyoplasti mümkün olmayabilir ve damarın değiştirilmesi gerekebilir.
Tipik olarak, bypass ameliyatı, daha eksiksiz eksiksiz sağlayan yöntem olarak kabul edilir.
Genel olarak, bypass ameliyatı ile tedavi yapılan kişilerin, anjiyoplasti ve stent takılan kişiler kadar sık tekrar tedaviye ihtiyacı yoktur. Uzun süreli çalışmalar, bypass ameliyatının anjiyoplasti ve stentleme ile karşılaştırıldığında daha uzun sağkalım süresine sahipolduğunu ve ölüm riskinin daha az olduğunu göstermiştir.
“By-pass ameliyatı olmanız gerekiyor, eğer ameliyat olmak istemezseniz stent takarız” denilirse ne yapmalıyım?
Sonuç olarak “anjio işlemi sonrası size ameliyat olmanız gerekiyor, ameliyat olmak istemezseniz stent takarız” deniliyor ise sizin için by-pass ameliyatının daha uygun ve seçilmesi gereken tedavi yöntemi olduğu anlatılmak isteniyordur. Böyle bir durumda en azından bir kalp ve damar cerrahisi uzmanından ikinci görüş almanız sizin uzun dönem sağlığınız ve hayatta kalma oranınız açısından önemlidir.
“bu seferlik stent taktırayım daha sonra gerekirse ameliyat olurum!
Bu seferlik stent taktırayım daha sonra tekrarlarsa ameliyat olurum yaklaşımıda son derece yanlış bir tercih olabilir. Bu durumda stent içerisinin kısa sürede tıkanması neticesinde ani ölüm riski artmakta ve daha sonra yapılacak olan ameliyatın başarı şansını da azaltmaktadır.